ΩΡΑΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΡΙΕΣ ΣΤΑ «ΧΑΡΕΜΙΑ» ΤΗΣ ΑΡΑΒΙΑΣ

Πριγκίπισσα Μόζα του Κατάρ, όπως λέμε… Κάρλα Μπρούνι; Πρώτη κυρία η μεν, πρώτη κυρία και η δε, αλλά μεταξύ τους παρεμβάλλεται μια άβυσσος. Προς το παρόν τουλάχιστον. Γιατί οι κυρίες των κυρίων που κυβερνούν τις χώρες του Περσικού Κόλπου είναι αποφασισμένες να διεκδικήσουν το ρόλο που τους ανήκει στο παγκόσμιο στερέωμα.

Από την Ελινορ Ρούζβελτ μέχρι τη σύζυγο του πρώτου Αφροαμερικανού προέδρου Μισέλ Ομπάμα, οι πρώτες κυρίες στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού είχαν ανέκαθεν θεσμικό ρόλο. Στην Ευρώπη, πάλι, είναι πιο «γήινες» και προσιτές, επιδεικνύουν έντονο φιλανθρωπικό έργο και ενίοτε συνοδεύουν το σύζυγό τους στις μετακινήσεις του. Τι γίνεται όμως στον αραβικό κόσμο; Οι «πριγκίπισσες του Κόλπου» ανήκουν σε δύο κατηγορίες: σε εκείνες που αδυνατούν να ξεφύγουν από τα στερεότυπα και παραμένουν στη σκιά του συζύγου-αφέντη, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, και στις άλλες, τις «λαμπερές», οι οποίες πλησιάζουν τις πρώτες κυρίες της Δύσης και με αργά αλλά σταθερά βήματα μετατρέπονται στο «παράθυρο» της πατρίδας τους στον κόσμο.

Το δυναμικό τους «παρών» στη διεθνή σκηνή αντικατοπτρίζει τη συνολική προσπάθεια των χωρών της περιοχής να αναδειχτούν σε νέο κέντρο των παγκόσμιων οικονομικών εξελίξεων.

Δυναμική παρουσία

«Μη φοβάστε να παίρνετε ρίσκα και να προσπαθείτε. Να σκέφτεστε ελεύθερα». Τα λόγια ανήκουν στη Μόζα μπιντ Νάσερ αλ Μισνέντ, τη… δεύτερη από τις τρεις «επίσημες» γυναίκες του πανίσχυρου εμίρη του Κατάρ, σεΐχη Χαμάντ μπιν Χαλίφα αλ Θάνι. Σε συγκέντρωση επιχειρηματιών που έγινε πρόσφατα στην Ντόχα του Κατάρ πήρε το μικρόφωνο και κάλεσε τους πλούσιους επιχειρηματίες στο ακροατήριο να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία της για την καταπολέμηση της ανεργίας. Τυπικό δείγμα της «μεταμόρφωσης» των γυναικών της περιοχής, η Μόζα –μια κομψή, γοητευτική γυναίκα γύρω στα 40, που ξέρει να εναλλάσσει με άνεση τη μαντίλα με το ταγέρ– παρομοιάζεται από πολλούς με τη βασίλισσα Ράνια της Ιορδανίας.

Ταξιδεύει ανά τον κόσμο, δίνει διαλέξεις σε Ευρώπη και Αμερική και έχει ήδη κερδίσει μια θέση στη λίστα του περιοδικού «Forbes» με τις 100 πιο ισχυρές γυναίκες στον κόσμο. Είναι πρόεδρος του Ιδρύματος του Κατάρ για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και την Ανάπτυξη των Κοινοτήτων, από το 2003 είναι ειδική απεσταλμένη της Unesco για τη βασική και ανώτερη εκπαίδευση, ενώ έχει ιδρύσει το Διεθνές Ταμείο για την Ανώτερη Εκπαίδευση στο Ιράκ. Τελευταίο της «κατόρθωμα» η ιστοσελίδα της στο Διαδίκτυο www.mozahbintnasser.qa, όπου αυτοσυστήνεται και αναπτύσσει τις πρωτοβουλίες της.

Στο ίδιο μήκος κύματος, η πριγκίπισσα Χάγια μπιντ αλ Χουσεΐν, σύζυγος του εμίρη του Ντουμπάι και κατά… 25 ολόκληρα χρόνια νεότερή του, ανοίγει επίσης δρόμο στις γυναίκες του αραβικού κόσμου. Πρέσβειρα καλής θέλησης του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ, πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ιππασίας και μητέρα του 19ου παιδιού του εμίρη του Ντουμπάι, μοιράζει το χρόνο της ανάμεσα στην οικογένειά της, την ιππασία και την έντονη φιλανθρωπική δράση. Η 34χρονη Χάγια σπάει ακόμη περισσότερο τα ταμπού του αραβικού κόσμου. Φωτογραφίζεται για περιοδικά, εκπροσωπεί τη χώρα της σε διεθνείς ιππικούς αγώνες, έχει δίπλωμα οδήγησης φορτηγού (!) και σπανίως εμφανίζεται με μαντίλα. Στα βήματά τους και η εντυπωσιακή πρώτη κυρία της Συρίας, Ασμα αλ Ασαντ. Οι δύο παραπάνω κυρίες δεν είναι όμως οι μόνες που βγαίνουν δυναμικά στο προσκήνιο.

 Σε πολλές χώρες της περιοχής υπάρχουν ήδη γυναίκες υπουργοί, ενώ τα ΗΑΕ διόρισαν πρόσφατα την πρώτη γυναίκα δικαστή. Προπύργιο του συντηρητισμού παραμένει η Σαουδική Αραβία.

Διατηρεί «καλυμμένες» τις γυναίκες του οίκου των Σαούντ και τους στερεί το δικαίωμα να οδηγήσουν ή να ταξιδέψουν χωρίς την άδεια ενός άνδρα. Μέσα στο γενικό κλίμα, ωστόσο, φαίνεται πως ακόμη και η βαθιά θεοκρατική Σαουδική Αραβία αλλάζει. Προσφάτως ο βασιλιάς Αμπντάλα διόρισε για πρώτη φορά στα χρονικά γυναίκα σε υπουργικό πόστο.

Η 52χρονη Νορά αλ Φαγέζα ανέλαβε καθήκοντα υφυπουργού Παιδείας αρμόδιας για την εκπαίδευση των γυναικών. Οι σκληροπυρηνικοί ισλαμιστές εξοργίστηκαν και οι μετριοπαθείς έσπευσαν να διαμηνύσουν πως έπεται συνέχεια.

H εκθαμβωτική Ράνια δείχνει το δρόμο

Είναι μία από τις ομορφότερες γυναίκες στον κόσμο. Έχει τέσσερα παιδιά, ντύνεται με την τελευταία λέξη της μόδας και…ξεκουράζεται ελάχιστα. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που την παρομοιάζουν με την πριγκίπισσα Νταϊάνα. Στα 39 της χρόνια, η βασίλισσα Ράνια της Ιορδανίας είναι ίσως η πιο πολυσυζητημένη πρώτη κυρία παγκοσμίως. Γεννήθηκε το 1970 στο Κουβέιτ από Παλαιστίνιους γονείς, σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Καΐρου και έπειτα από μια σύντομη καριέρα στη Citibank και στην Αpple του Αμάν συνάντησε το βασιλιά Αμπντάλα. Παντρεύτηκαν ύστερα από μόλις πέντε μήνες γνωριμίας, τον Ιούνιο του 1993. Σήμερα, 16 χρόνια μετά, είναι το πρόσωπο της νέας Ιορδανίας, η «μητέρα Tερέζα» των αδυνάτων αλλά και το νέο αστέρι του Διαδικτύου (έχει τη δική της ιστοσελίδα, ενώ εγκαινίασε το δικό της κανάλι στο youtube). Στόχος της, μεταξύ άλλων, να αλλάξει τα στερεότυπα γύρω από τους Άραβες και τους μουσουλμάνους.

Βασίλισσες με τσαντόρ

Σύζυγοι ηγετών που μένουν υποταγμένες στις ισλαμικές παραδόσεις. Οι «Χίλιες και μια νύχτες» αναβιώνουν στα σύγχρονα χαρέμια των χωρών του Κόλπου. Δίπλα στις δυναμικές πρώτες κυρίες της περιοχής υπάρχουν και οι άλλες, οι λιγότερο λαμπερές. Εκείνες που μοιράζονται το σύζυγό τους με άλλες γυναίκες (σ.σ.: το Ισλάμ επιτρέπει σε έναν άνδρα να έχει τέσσερις συζύγους), καλύπτουν αναγκαστικά το πρόσωπο και το σώμα τους με κομμάτια υφάσματος και ενσαρκώνουν με χαρακτηριστικό τρόπο τις αντιφάσεις του αραβικού κόσμου. Είναι οι πρώτες κυρίες που υπακούουν στην αυστηρή παράδοση της περιοχής: τον εξοστρακισμό των γυναικών από τη δημόσια ζωή, που τις καταδικάζει στην αφάνεια. Η μαυροφορεμένη Σαμπίκα μπιντ Ιμπραΐμ αλ Χαλίφα του Μπαχρέιν, «πρώτη σύζυγος» του βασιλιά Χαμάντ μπιν Ισα αλ Χαλίφα, είναι μία από αυτές.

Μέσα από τοπικές οργανώσεις και συλλόγους, η εκλεκτή του βασιλιά παλεύει εδώ και χρόνια για τη βελτίωση της θέσης των γυναικών στον αραβικό κόσμο.

Η ίδια, ωστόσο, είναι ελάχιστα γνωστή στη Δύση, φοράει μόνιμα τη μαύρη της κελεμπία και παραμένει διαρκώς σε δεύτερο πλάνο. Παρομοίως η πριγκίπισσα Φατίμα μπιντ Μουμπάρακ, η χήρα του εμίρη του Αμπού Ντάμπι, σεΐχη Ζαγέντ μπιν Σουλτάν αλ Ναχιάν.

Η «μητέρα του έθνους», όπως είναι ο επίσημος τίτλος της, απαγορεύεται να φωτογραφηθεί ή να βιντεοσκοπηθεί και μοιάζει να απέχει έτη φωτός από τις πρώτες κυρίες της Δύσης. Ακόμη και η συζήτηση γύρω από το πρόσωπό της ή την ηλικία της, που παραμένει άγνωστη, θεωρείται ταμπού. Ο σύζυγός της την ανακάλυψε σε μια νομαδική φυλή της ερήμου και την «έκλεψε» σε ηλικία 13 ετών.

Εκτοτε η ίδια έμαθε να διαβάζει και να γράφει και αφιέρωσε τη ζωή της στην προώθηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Πάντοτε αρκετά μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Και πάντοτε χωρίς να προκαλεί.

 Tης Νατάσας Παυλοπούλου