ΛΕ’ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟÏΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Η ΛΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων συστάθηκε τον Ιούνιο του 2006 με περιοχή ευθύνης τα νησιά Κεφαλονιάς, Ιθάκης και Ζακύνθου και με προϊστάμενο τον υπογράφοντα. Σύμφωνα με τον Οργανισμό του Υπουργείου Πολιτισμού, σε αυτήν προβλέπονται 43 οργανικές θέσεις όλων των ειδικοτήτων. Δυστυχώς, τεσσεράμισι χρόνια μετά την ενεργοποίησή της και μέχρι το τέλος του 2010, η Εφορεία παρέμεινε στελεχωμένη με ελάχιστο προσωπικό. Παρά τις τεράστιες ελλείψεις σε ανθρώπινο, δυναμικό και σε υλικοτεχνική υποδομή, εκτιμάται ότι μέσα σε αυτό το διάστημα υλοποιήθηκε σημαντικό έργο αν και δεν ήταν το επιθυμητό ούτε σε ποιότητα ούτε σε ποσότητα.

Τούτο όμως δεν θα ήταν εφικτό χωρίς την αποφασιστικής σημασίας συμβολή του επί συμβάσει προσωπικού ορισμένου χρόνου, το οποίο πολλές φορές υπερέβαλλε εαυτόν.

Νότια Ιθάκη

Επιτέλους, πέρα από την Ομηρική Ιθάκη υπάρχει μια άλλη άγνωστη χειροπιαστή Ιθάκη, σεμνή και ταπεινή, λιγότερο «λαμπερή», αλλά εξίσου ενδιαφέρουσα. Νέα στοιχεία προβάλλουν στον ορίζοντα, που ενδεχομένως αναγάγουν την κατοίκηση

του νησιού στην Παλαιολιθική και Μεσολιθική εποχή, όπως εικάζεται από τα λίθινα εργαλεία που συγκεντρώθηκαν από τον Μαραθιά στη νότια Ιθάκη. Από επιφανειακές ενδείξεις μέσα και γύρω από την πρωτεύουσα, το Βαθύ, ανιχνεύονται στοιχεία ανθρώπινης δραστηριότητας στη μυκηναϊκή, γεωμετρική, αρχαϊκή και ελληνιστική περίοδο. Κατά τους ρωμαϊκούς και υστερορωμαϊκούς χρόνους στην ίδια πάντα περιοχή αναπτύσσεται μια νέα πόλη, όπως αρχίζει δειλά να διαγράφεται μέσα από τις σωστικές ανασκαφικές έρευνες.

Στο δημοτικό χώρο στάθμευσης αποκαλύφθηκε συγκρότημα (εικ. 22) με οικιακό ιερό

στο οποίο λατρευόταν το εξαιρετικής τέχνης χάλκινο ειδώλιο (εικ. 23) που αποδίδει

μορφή ποιητή/φιλόσοφου ή θεού (Ασκληπιός;). Σε όμορο συγκρότημα αναγνωρίζονται τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία λουτρού, το οποίο συνεχίζεται προς όλες τις κατευθύνσεις.

Στο χώρο του σημερινού σχολείου ερευνήθηκεσυστάδα ρωμαϊκών τάφων με πλούσια ευρήματα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν τα γυάλινα αγγεία.

Βόρεια Ιθάκη

Στο Σταυρό δια διερευνητικών τομών εντοπίστηκαν ταφές σε λάκκους, όπως και απλοί

κεραμοσκεπείς τάφοι που καλύπτουν το χρονικό διάστημα από τον 5ο έως τον 2ο/3ο

αι. μ.Χ. Στρώματα πυρών που σχετίζονται με νεκρικές τελετές, χάλκινος λέβητας και πο-

λύτιμα ευρήματα εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας για την περιοχή.

Επίσης, στην περιοχή του Σταυρού διεξήχθη επιφανειακή έρευνα σε συνεργασία με τη

Βρετανική Σχολή Αθηνών με επικεφαλής τη διευθύντρια Catherine Morgan.

Στη θέση «Π. Αετός» στη νότια Ιθάκη και υπό την εποπτεία της ΣΤ΄ ΕΠΚΑ ολοκληρώθηκε το ερευνητικό πρόγραμμα (1983-2005), υπό τη διεύθυνση του κ. Σαράντη Συμεώνογλου (Πανεπιστήμιο του Saint Louis).

Υπό την διαδοχική εποπτεία των ΣΤ΄ και ΛΕ΄ ΕΠΚΑ, διεξάγεται από το 1994 στον «Άγ.

Αθανάσιο» Εξωγής στη βόρεια Ιθάκη, η δεύτερη επιφανειακή και ανασκαφική έρευνα, από το Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων και τη διεύθυνση της κ. Λίτσας Κοντορλή-Παπαδοπούλου.

Το ζητούμενο και στις δύο περιπτώσεις ήταν η ταύτιση της Ομηρικής Ιθάκης, χωρίς όμως τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, πολύ πε-

ρισσότερο που ακόμα και σήμερα οι δύο ανασκαφείς έχουν διαφορετική άποψη για τη θέση του Οδυσσειακού ανακτόρου.

Προϊστάμενος

Ανδρέας Σωτηρίου (2006-2010)

Υπεύθυνοι αρχαιολόγοι

Α. Σωτηρίου, Γ. Λιβιτσάνης

Α. Σωτηρίου, Α. Σακκάτος