ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ «ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΤΥΚΤΗ ΚΡΗΝΗ!!»

«ΝΕΕΣ» ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΔΕΝΟΥΝ ΑΡΡΗΚΤΑ ΤΗΝ

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΙΘΑΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ

Του Σπύρου Αρσένη

Προέδρου Συλλόγου Φιλομήρων Ιθάκης «ΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ»

Είναι γνωστή από πολλές δεκαετίες η διαμάχη των Ομηριστών για την τοπογράφηση των προϊστορικών θέσεων στην Ιθάκη, με βάση την περιγραφή του Ομήρου.

Σήμερα όμως και ύστερα από τις επισταμένες ανασκαφικές έρευνες και τις προσεκτικές μελέτες που βασίζονται σε νέα αρχαιολογικά, γεωλογικά και φιλολογικά δεδομένα, εμφανίζονται νέα ντοκουμέντα που δένουν άρρηκτα την τοπογραφική περιγραφή τριών ακόμη ομηρικών θέσεων πάνω στο νησί της Ιθάκης.  

Τόσο οι «Κεφαλονίζοντες» όσο και οι «Λευκαδίζοντες» θεωρητικοί βασίζουν κατά ένα μεγάλο ποσοστό την επιχειρηματολογία τους στο μεγάλο ψέμα ότι στην Ιθάκη δεν υπάρχει νερό, δηλαδή δεν υπάρχουν πηγές, ούτε υπήρχαν και την εποχή που έζησε ο Οδυσσέας.  Άρα, υποστηρίζουν, αφού τις αναφέρει ο Όμηρος και δεν υπάρχουν πάνω στο νησί, η Ομηρική Ιθάκη είναι κατά περίπτωση ή η Κεφαλονιά ή η Λευκάδα.

Τρεις πηγές νερού αναφέρονται στον Όμηρο και περισσότερες από τρεις υπάρχουν και σήμερα στο νησί μας και εξακολουθούν να έχουν νερό.  Δύο κοντά στο Οδυσσειακό παλάτι (στον Άγιο Αθανάσιο) όπως τις περιγράφει ο Όμηρος και πέντε σε διαφορετικές τοποθεσίες.  Είναι γνωστή από πολλές δεκαετίες η διαμάχη των Ομηριστών για την τοπογράφηση των προϊστορικών θέσεων στην Ιθάκη, με βάση την περιγραφή του Ομήρου.

Σήμερα όμως και ύστερα από τις επισταμένες ανασκαφικές έρευνες και τις προσεκτικές μελέτες που βασίζονται σε νέα αρχαιολογικά, γεωλογικά και φιλολογικά δεδομένα, εμφανίζονται νέα ντοκουμέντα που δένουν άρρηκτα την τοπογραφική περιγραφή τριών ακόμη ομηρικών θέσεων πάνω στο νησί της Ιθάκης.  

Τόσο οι «Κεφαλονίζοντες» όσο και οι «Λευκαδίζοντες» θεωρητικοί βασίζουν κατά ένα μεγάλο ποσοστό την επιχειρηματολογία τους στο μεγάλο ψέμα ότι στην Ιθάκη δεν υπάρχει νερό, δηλαδή δεν υπάρχουν πηγές, ούτε υπήρχαν και την εποχή που έζησε ο Οδυσσέας.  Άρα, υποστηρίζουν, αφού τις αναφέρει ο Όμηρος και δεν υπάρχουν πάνω στο νησί, η Ομηρική Ιθάκη είναι κατά περίπτωση ή η Κεφαλονιά ή η Λευκάδα.

Τρεις πηγές νερού αναφέρονται στον Όμηρο και περισσότερες από τρεις υπάρχουν και σήμερα στο νησί μας και εξακολουθούν να έχουν νερό.  Δύο κοντά στο Οδυσσειακό παλάτι (στον Άγιο Αθανάσιο) όπως τις περιγράφει ο Όμηρος και πέντε σε διαφορετικές τοποθεσίες.  

Στο νότιο τμήμα της Ιθάκης (οροπέδιο Μαραθιάς) κατά τους Βρετανούς αρχαιολόγους εντοπίζεται από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα η «Αρέθουσα πηγή» μαζί με την «Κόρακος Πέτρα» και τους «Συκούς του Ευμαίου» όπως εντυπωσιακά περιγράφονται στον Όμηρο και έχουν καταγραφεί από τους Βρετανούς περιηγητές παλαιότερα σε γκραβούρες.

Επίσης γνωστές είναι οι πηγές του «Αγίου Σπυρίδωνα», του «Παγανού» στο Πεταλιάτικο βουνό, η πηγή του «Άη Γιώργη» στον Αετό και η πηγή στο Σαρακήνικο.  Από τις τέσσερις πρώτες πηγές εφοδιάζεται ακόμη με μικρές ποσότητες νερού η πόλη της Ιθάκης.

Εκείνες που έως προ λίγων χρόνων δεν είχαν ακόμη αποσαφηνιστεί που ακριβώς βρισκόταν, είναι η «Μελάνυδρος πηγή» και η «Τυκτή κρήνη».  Όμως η εμπεριστατωμένη ερευνητική «ΕΚΘΕΣΗ» του Ομηριστή Χρήστου Τζάκου έδωσε τα τελευταία χρόνια μια αποστομωτική απάντηση σε όσους θέλουν να αλλοιώσουν το ομηρικό κείμενο και την επιστημονική λογική ότι μια πόλη (άστυ) ή ένα ανάκτορο δε μπορεί να κτιστούν μακριά από ύπαρξη πηγών νερού, σε άνυδρες δηλαδή περιοχές.

Λίγο πιο πέρα από το παλάτι (Άγιος Αθανάσιος) βρίσκεται η μεγάλη πηγή του «Καλάμου» που εφοδίαζε με νερό τους ενοίκους του, τους υπαλλήλους του, τους πολλούς μνηστήρες αλλά και το κυριότερο τους κατοίκους της πόλης των Ιθακησίων (Άστεως).  Για να εφοδιάσει όλους αυτούς πρέπει να είναι ΜΕΓΑΛΗ ΠΗΓΗ.

«Μεγάνυδρος Πηγή» λοιπόν και όχι «Μελάνυδρος»!  Το πιθανότερο είναι το γράμμα (γ) γάμα να αλλοιώθηκε στο πέρασμα των χρόνων και να έγινε (λ) λάμδα.  Υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις πάμπολλες στην ελληνική γραμματεία.  Ακόμα σε διαθήκη του 1.600 μ.Χ. η περιοχή Μελάνυδρος είχε γίνει Μελάνυθρος, δηλαδή το (δ) δέλτα έχει γίνει (θ) θήτα.

Η Πηνελόπη έλεγε στις δούλες της «πηγαίνετε να φέρετε νερό με τους αμφορείς και μην αργήσετε» άρα η πηγή ήταν εκτός ανακτορικού περιβόλου αλλά όχι πολύ μακριά. ΜΕΓΑΝΥΔΡΟΣ – ΜΕΛΑΝΥΔΡΟΣ ή ΜΕΛΑΝΥΘΡΟΣ η πηγή αυτή είναι στον σημερινό Κάλαμο.

Αυτό που μένει να δούμε είναι που βρίσκεται η «Τυκτή Κρήνη».  Τη συναντούμε στο Ομηρικό κείμενο (ρ.207) (Επί κρήνη αφίκοντο τυκτήν καλλίροον).

Ο Όμηρος γράφει ότι την έκτισαν οι πρώτοι οικιστές του νησιού: ο Ίθακος, ο Νήριτος και ο Πολύκτορας για τις ανάγκες των κατοίκων της πόλης και ότι γύρω από όλα τα μέρη κυκλικά υπήρχε άλσος με άγριες λεύκες και έτρεχε παγωμένο νερό ψηλά από το μεγάλο βράχο.  Από πάνω είχε φτιαχτεί βωμός στον Απόλλωνα για τις Νύμφες όπου όλοι οι οδοιπόροι θυσίαζαν.

Λοιπόν κοντά στο παλάτι και λίγο πριν φτάσουμε, συναντούμε το εκκλησάκι της Παναγίας. Εκεί υπάρχει μια χαράδρα που ξεκινάει από την Εξωγή και στο σημείο της συνάντησης τριών αρχαίων πέτρινων δρόμων, που είχαν αφετηρία τις Αφάλες, τα Πηλικάτα και την Εξωγή (οι δρόμοι συναντούσαν σε ένα σημείο το χώρο του Ανακτόρου) έχει κατασκευαστεί ένα έργο συλλογής νερού φτιαγμένο κατά τον μυκηναϊκό τρόπο κατασκευής. 

Το έργο αυτό μαζεύει τα νερά που τρέχουν από ένα μεγάλο βράχο – 20 μ. πλάτος και 10 ύψος. Η περιοχή αυτή είναι ακόμη πλούσια σε βλάστηση γιατί εκεί υπάρχουν πολλά πηγάδια.  Άρα στην Οδυσσειακή εποχή μπορούσε εκεί να υπήρχε το «άλσος με τις άγριες λεύκες» όπου κατά τη συνήθειά τους οι αρχαίοι τοποθετούσαν το βωμό του Απόλλωνα όπου θυσίαζαν οι οδοιπόροι και ως γνωστόν  ο Απόλλων ήταν ο θεός της μουσικής!

Τελευταία εντοπίστηκε εύρημα που πιστοποιεί ότι εκεί γύρω από το εκκλησάκι και μέσα στο χώρο με τα δέντρα ήταν αυτός ο βωμός στον Απόλλωνα καθ’ ότι πάνω στον εξωτερικό τοίχο της εκκλησίας βρίσκεται εντοιχισμένη μια πινακίδα, πολύ παλιά με τις ανάγλυφες λέξεις «ΣΕΠΤΟΥΜΕ ΜΟΥΣΙΚΕ ΧΑΙΡΕ». Η πινακίδα είναι πιθανότατα μεταγενέστερης εποχής αλλά η παράδοση κρατά πολλούς αιώνες!

Αφού λοιπόν εκεί βρίσκεται ο βωμός και ο τεράστιος βράχος που φαίνονται πάνω του οι τροχιές του νερού με την οποίαν εφοδιάζονταν η τυκτή κρήνη, πιστεύω πως όλη αυτή η περιγραφή δένει άρρηκτα με την ομηρική τοπογραφία. Τι καλύτερο πειστήριο χρειαζόμαστε!  Μόνο μια μικρή ανασκαφή στο χώρο για να αποδειχτεί ότι η εκκλησία χτίστηκε πάνω σε αρχαία κατασκευή.

Όλα τα παραπάνω είναι μια αφοπλιστική απάντηση στις διάφορες θεωρίες που ισχυρίζονται χωρίς να ντρέπονται ότι η Ιθάκη την προϊστορική εποχή αλλά και τώρα δεν έχει ούτε μια πηγή!

            Ιθάκη, 10 Νοεμβρίου 2011